مه‌تین وه‌رمێلی
كولتۆر نیشادانا مه‌زنییا هه‌ر وه‌لاته‌كێ خودان مێژوویه، یان بێژم ئه‌و مۆره یا ره‌سه‌ناتیا هه‌ر وه‌لاته‌كی دیار دكه‌ت، كولتۆر گرنگترین و ب بهاترین سامانێ هه‌ر وه‌لاته‌كی یه، چ ژ لایێ زمانی ڤه، چ ژ لایێ كولتۆرێ جلوبه‌رگان ڤه، چ كولتۆرێ رێزگرتن و ئه‌ته‌كێتێ ڤه، چ كولتۆرێن هونه‌ری، وه‌كو ده‌هوات و میۆزیك و ستران، چ ژ لایێ خوارن و ڤه‌خوارنان ڤه، و ..هتد.
ئه‌م كورد، وه‌كو نه‌ته‌وه‌یه‌كێ مه‌زن ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست، خودان زمانه‌كێ تایبه‌تین ب خۆ ڤه، كو زمانێ مه ئێك ژ ده‌وله‌مه‌نترین زمانێن جیهانێ یه، كو بو هه‌ر تشته‌كی دبیت چه‌ند ناڤه‌ك هه‌بن، ئه‌ڤه‌ژی ده‌وله‌مه‌ندیا زمانێ مه دیار دكه‌تن، نمونه” جوانه، رنده، خوه‌شكه، تازه‌یه، ده‌لاله، سبه‌حیه” ئه‌ڤه هه‌می ئێك ڕامان دده‌ن، و بۆ گۆتنا هه‌ڕ وه‌سفكرنه‌كێ دبیت چه‌ندین په‌یف هه‌بن، ئه‌ڤه ژ لایێ زمانێ كوردی ڤه، ئه‌گه‌ر باس ل مێژوویا كوردی بكه‌ین، دبێژن”٢٧٢٤”سالان به‌ری نوكه كوردان ده‌وله‌تا “میتان”ی دروستكریه، ئه‌رێ به‌ری هینگێ چه‌ند سالان كورد هه‌بووینه؟، هه‌ر وه‌كی سینوهێ نوژدارێ فیرعه‌ونێ مسرێ، به‌ری چار هزار سالا باس ل وه‌لاتێ”میتان”ێ دكه‌ت، ئه‌ڤه ژی ده‌لاله‌ته لسه‌ر هندێ، كورد ملله‌ته‌كێ زور یێ كه‌ڤنه، و ملله‌ته‌كن هه‌رده‌م گرنگی دایه وه‌لاتێ خۆ، و به‌ڕه‌ڤانی ژ خو كرییه، و چ جاران هێرش نه‌كرینه سه‌ر چ وه‌لاتان ژ بو داگیركرنێ.
ژبه‌ر وێ ژینگه‌ها ئه‌م كورد تێدا ژیاین، كو پتر ده‌ڤه‌رێن چیایی نه، مه كولتۆرێ دروستكرنا جوبه‌رگێن خۆ ژی دانایه، كو ب كێر هاتن و چوون و كاركرنێ بێت، ژ وان “شه‌ل و شه‌پك و به‌رگیز و شیتك و چوخك و كولاڤ و ده‌رسۆك”، بۆ زه‌لامان، و “كراس و كورته‌ك و فیستان و قوتك و سه‌رده‌لنگ و خێلی، ” بو ژنان، ب زور شێوه و دیزانێن جوان، كو رامانا ره‌سه‌ناتی و جوداییه‌كا زور دده‌ن ژ كولتۆرێ ملله‌تێن دی.
ژ لایێ خوارنان ڤه، چه‌ندین خوارنێن تایبه‌ت هه‌نه، كو د چ ملله‌تێن دیدا وه‌سان نائێنه چێكرن و مورا كورده‌واریێ پێڤه دیاره، وه‌كو”ترشك و ئیپراخ و ده‌وین و سلك و هنگه‌دان و ئاڤشرینك و دانقوت و..هتد”.
ژ لایێ رێزگرتن و داب و نه‌رێتان ڤه، كوردان جوانترین دابونه‌رێتن ب جوانترین ئه‌ته‌كێت ڤه هه‌نه، كو هه‌ر كه‌سێ قه‌ستا ماله‌كێ دكه‌ت، و لێ ببیته مێهڤان ل سه‌رێ مالێ د دانن و باشترین خوارن و ڤه‌خوارن دده‌نێ، و ب جوانترین شێوه رێزێ لێ دگرن، هه‌ڕ وه‌كی ئه‌و كه‌سه ئێك ژ مالێ، كو د كێم ملله‌ت و نه‌ته‌وه‌یاندا ئه‌ڤ داب و نه‌رێته دهێنه دیتن. ژ لایێ میۆزیك و ستران گوتنێ و ده‌هواتان ڤه، ئه‌ز باوه‌رم كورد كه‌ڤنترین ملله‌تن ستران بێ میۆزیك گۆتین، هه‌روه‌كو ئه‌م دبێژینێ سترانێن كوچ و دیوانا، كو ب ڕامانترین و خوشترین و درێژترین سترانن، چ ب دلداریێ گۆتبن چ ب مێرخاسیێ چ ب ده‌رد و ژانێن ملله‌تێ مه، ده‌هواتێن مه‌ژی ئێك ژ جوانترین و سه‌نجراكێشترین ده‌هواتانه، كو ب ده‌هان جۆر هه‌نه ژ وان” ملانێ و چۆخۆ، سێ پێ، تلانێ، و..هتد، و ئاله‌تێن میۆزیكێ وه‌كو ده‌ف و پیتك و ده‌هۆل و زڕنا و گه‌له‌ك ئاله‌تێن دی، هه‌ر ژ كه‌ڤن دا ب ده‌ستێن هۆستایێن كورد هاتینه دروستكرن.
ملله‌تێ كورد، ژبه‌ر كو ملله‌ته‌ك بوویه هه‌رده‌م چاڤێن وه‌لات و ده‌وله‌تێن دی لسه‌ر بویه داگیر بكه‌ن، و نه‌هێلایه بره‌وێ ب پێشكه‌فتنێ بده‌ن، شیاینه بۆ ب رێڤه‌برنا ژیان و ژیارا خو پشتبه‌ستنێ ب شیانێن خۆ بكه‌ن، و هه‌می وان ئاله‌تێن رۆژانه پێدڤی دبوونێ ب ده‌ستێن خۆ دروست بكه‌ن، وه‌كو دستار و ته‌فشی و پارزینك و بڤر و داس و باگوردان و مه‌ربێل و مه‌حفیر و قوماشێ جلوبه‌رگا و.. هتد، ئه‌ڤه هه‌می و گه‌له‌ك لایه‌نێن دی یێن كولتۆری و گه‌له‌ك كه‌لوپه‌لێن دی نیشانن لسه‌ر مه‌زنیا ملله‌تێ مه چ وه‌كو ره‌سه‌ناتیا مێژوویی، چ وه‌كو به‌رده‌وامیدان لسه‌ر وی كولتۆری تا نوكه.
