ئیسماعیل عەلی / ئینکلتەڕا
مەرەم ژ ئەڤی تایتڵێ من بۆ ڤێ گوتارێ دانای، ئەوە خاندەڤایێ هێژا تێبگەهیت بۆچی ئەڤ سێ پەیڤە و ژبەر چ ئێک بەری یا دی هاتیە نڤێسین.
بێگومان چێکرنا هەر بریارەکێ ژ مللەتی دەسپێدکەت و هەر ئەون ئەگەر ڤیان پرۆسەیا هەر هلبژارتنەکێ یا بەردەوام بیت یان نە. هەروەسا چارەنڤیسێ وی مللەتی دێ لدیڤ وان بریارێن سیاسی بیت ئەوێن برێیا وان کاندیدا دهێنە دانان ئەوێ مللەتی ب تبلا (پەنجا) خۆیا حیبر کری بۆ پەرلەمانێ خۆ هلبژارتین.
سەروک وەزیرێ بریتانی یێ بەرێ لسەردەمێ جەنگێ جیهانی یا دووێ گووتییە ( ئەگەر تە ڤیا بزانی راستیا هەر مللەتەکی لجیهانێ ، بەری هەر تشتەکی بەرێخۆ بدە پەرلەمانێ وی مللەتی). لەوا بریتانیا شیا ببیتە ئێک ژ مەزنترین کۆلۆنیالێن دونیایێ بۆ دەمێ پێنج سەد ساڵا و رۆبەرەکێ مەزن ژ ئەردێ زەمینی ئێخستە بن خزمەتا گەلێ خۆ برێیا پەرلەمانێ خۆ کۆ بۆ درێژیا پتر ژ ٩ سەد ساڵا رێز ل دستورێ خۆیێ مەزنێ ماگنا کارتا گرتی ئەو دستورێ پەرلەمانی دژی بنەماڵێن شاهێن زوردارێن هاتتیە جێئینان بۆ دانانا توخیبەکی لهەمبەر ستەمی و گەندەلیا شاهێن بەرێ یێن بریتانیا.
راستە تا ئەڤرو ژی ئەم هێشتا د دوورین ژوێ مێژووا شورەشا هزری یا ل ئەورۆپا رۆیدای، بەلێ ئەڤرو مینا گەلێ مەیێ کورد، نەخاسمە لهەرێما کوردستانێ ، سەرەرای ئەو هەمی ستەمی و توخمپەرێزیا وەڵاتێن دەردور ژ تورک و فارس و عەرەبا، حکمەتا هەرێما کوردستانێ و بهەفکاریا نێڤدەولەتی شیا بۆ پتر ژ ٣٠ ساڵا ئەزمونەکا باش لدیڤ شیانا یا دیمۆکراسی، ئەگەر لئاستێ ئۆمێدێن مللەتی ژی نەبیت، بدەستڤە بینیت د پرۆسەیا هلبژارتنێن پەرلەمانیدا و دانانا ژمارەیەکا کابینەیێن حکمەتێ بۆ خزمەت و ئاڤەدانکرنێ، دسەر هەمی گەف و ئاژاوەیێن عیراقا مەرکەزی بۆ هەرێمێ پەیدا دکرین. زێدەباری پیلانێن دوژمنکاری یێن هەرێمی ژلایێ تورکیا و ئیرانێ ڤە. ئەڤ پیلانە بخۆ ژی بئاشکرایی بۆینە سەدەما وێ چەندێ هندەک لایەنێن ناڤخۆیی ژ حیزبێن مەژی بۆ خزمەتا دوژمنان هاتینە دسەردا برن.
ژبیرنەکەین ئەو گەندەلیا ئیداری و دارایی لساڵێن درێژ دناڤ دەزگایێن حکۆمی و حیزبایەتیێ دا کارتێکرنەکا مەزن لسەر پرۆسەیا دیمۆکراسی لهەرێمێ هاتیە کرن.
باشە، یا ئەڤرو چ پێتڤییە مللەت بکەت بۆ بەردەوامپێدان بخۆراگرتنا هەرێما مە!؟ بێگومان ئێک ژ ستوینکێ بناغەیی هەبوونا پەرلەمانەکێ کارا بیت و تەشریعا هەر یاسایەکێ رێ بدەتە حکمەتێ بۆ خزمەتێ و ئاڤاکرنێ. بەلێ لڤێرە ئەرکە لسە ملێن حیزبێن مە ژ هەمی تەنگژین و هەڤرکیێن حیزبایەتی و بلندکرنا درویشمێن دو بەرەکی و ناحەزیێ دویر بکەڤن، و بەسسە هەر ئێک زەڤلەنگێن خۆ بۆ ئێک و دو دەربێخن و هەلی یێدی هەستێن کەسێن بەرامبەری خۆ ب ئێشینیت و کەسایەتیا وی بشکێنیت. کەسەک هۆسا مفادەر نابیت تنێ دوژمن نەبن.
لڤان رۆژا وەک مەدیتی بانگەشەیەکا دوژوار دنێڤبەرا ژمارەیەکا حیزبێن مە هاتە ئەنجامدان بۆ هلبژارتنێن پەرلەمانێ کوردستانێ. ئەم هەمی دزانین مە دو هێزێن سیاسی یێن تەقلیدی هەنە، و لهەمی هلبژارتنا تێتە پێشبینی کرن ئەو لسەرێ لیستێ بن ئەگەر بانگەشەیا خۆ نەکەن ژی. ئەڤێن دی، چەند حیزبەکێن هێزێن ئۆپۆزسیۆنن و پیشبینی یا ئاشکرایە هەر ئەو بمینن یۆپۆزسیۆن، بەشدارییەکا کێم نەبیت دحۆکمەتێ دا.
لەورا، دڤێت ئەڤ هەردو هێزێن سیاسی ئەڤێن پشکدار دحکمەتێدا، خۆ بکەنە خزمەتکار و وەلی و چاڤدێر و نوینەرێن راستەقینە یێن ئەڤی مللەتێ هەمی باوەریا خۆ دایە وانا و ببنە نوینەرێن راست و دورستێن وان. هۆسا، هەر تاکە وەڵاتیەکی ژدل زانی کە دەنگێ وی بێ بەهر نەچوو، و دێ بها و سەنگێ خۆ هەبیت، وێ گاڤێ ئەو وەڵاتی دێ زانیت کە کاروانێ دیمۆکراسیەتێ یێ بۆ ئاراستەکێ دورست دەرباز دبیت.
بەروڤاژی، ئەگەر خەلکی هەستکر نوینەرین وان هلبژارتین نە جهێ نوینەراتیا وانن، هینگێ دێ بێ ئومێدیەکا مەزن کەڤیتە ناڤ جاددا خەلکێ مەدا پشتی وێ هەستێ دکەن کە چ مفا ددانانا بریارێن سیاسی دا نینە مادەم چ ژ واقع و کەتواری نە گهۆڕن.
خۆشبەختانە، ئەڤ هلبژارتنە ئەڤجارە بسەرکەفتی و ئاشتیانە برێڤەچوون و هیڤی دمەزنن بدەمەکی نە گەلەک درەنگ کابینەکا نوی بێتە دامەزراندن. بەلێ ئەگەر من دەلیڤە هەبیت ئاخفتنەکێ بۆ خزمەتا هەمی گەل و وەڵاتی بێژم، دڤێ هلبژارتنێ دا هەمی حیزب دسەرکەفتی بوون، چنکی ئەو دەنگ و کورسیێن هەر حیزبەکێ برین بلا ئێک کورسی ژی بیت یان هێشتا کێمتر، لدیڤ شیان و هێز و قەوارەیێ سیاسی یێ ئەوێ حیزبێ یە. بۆ نمونە، حیزبەکا وەک پارتی دیمۆکراتی کوردستان بەلکی یا جاڤەرێکری بوو کە ٤٠ کورسی مسوگەر کرین لهەمبەر ئەزمون و دیروکا هەرە درێژ و مەزن یا پارتی هەی. ژلایەکدی ، یا نورمالە حیزبەکا مینا ئێکگرتو ٧ کورسی مسوگەر کر بن کە دیروکەک و ئەزمونەک و ستراتیژییەکا جیاواز هەبیت. زێدەباری حیزبەکا وەکۆ بەرەی گەل، گەلەک نورمالە دوهی هاتبیتە دامەزراندن ئێک کورسی بدەستڤە ئینا بیت.
دگەل ڤێ ژی، ئەو حیزبا مینا پارتی مەزنترین ژمارا کورسیا بدەسڤە ئینای ئەرکێ وێ بۆ خزمەتا مللەتی دێ گەلەک بزەحمەتتر و بەرپرسیار تر بیت. هەر چەندە پتر دجهێ بەرپرسیاریێ دا بۆینە ژبەر ئەزمونا وان دحۆکمرانیەکا درێژ و تەسەل تر دا. لەورا، بلا هێزێن دی ژوان هێزا ئێکتی نیشتیمانی کوردستان د هزرا خۆ دا دانن کە پارتی ژی بدەنگێن ن
مللەتی د پیشەنگا هەمی حیزبا دا یە. ئەوژی ژبەر مێژووا نزیکی هەشتێ ساڵان ژ شورەش و قوربانیدان و بەرخۆدانێ بۆیە بەری وان بدەست شەرەشێ کر بن، زێدەباری، پارتی ئەزمونەکا باشتر دبانگەشا هلبژارتنا دا هەیە کە بشارەزایی و ئاقلانە و سەرەدەریەکا سیاسی جەماوەرێ خۆ رازی دکەن.
بەلێ بۆ چارەنڤیسەکێ باشتر بۆ تەڤ مللەتی ، دڤێت حیزبێن مەیێن پتر خۆدان جەماوەر و دەستهەڵات چارەسەریا کێشەیێن ناڤخۆیی بکەن کۆ هەر نەچارەسەریا گەندەلیێ یە تا نۆکە مایە دناڤا جڤاکی دا. مۆخابن چەندین کابینەیێن حکمەتێ برێیا هلبژارتنا ئەو شیان نەداینە خۆ بەرپرسەکێ سەرپێچیا یاسایێ کربیت ددزینا ماڵێ گشتی دا بدەنە دادگەهێ دا دزیکرن ببیتە ترسەک لجهێ ئەڤرو بۆیە خۆشمێری و چەلەنگی. دگەل ڤێ، ئەڤرو ئەم دجیهانەکا جیهانگیری دا دژین و دڤێت براوێژکارانە دگەل دا بچین نەک هەر بمینین بسەدان ساڵا د پاشکەفتی لهەمبەر دنیایێ. دڤێت حیزبێن دەسهەڵات هەر پشتەڤانیا عەشیرەتگیری و ئەغەواتیێ نەکەن لسەر کیستێ ئەکادیمییەت و رەوشنبیریێ. مەرەم ژڤێ یا ئاشکرایە کە دچەند ساڵێن دوماهیێ دا حیزبێن مە یێن دەسهەلاتێ نەچار بووینە بنکەیێ خۆیێ جەماوەری برێیا کورێن عەشیرەتا و هلبژارتنا وان بۆ کاندیدکرنێ بەرفرەهتر لێبکەن. رێز بۆ هەمی تەخ و چینێن جڤاکی و عەشیرەتێن مەیێن کوردستانێ، بەلێ ئەڤە بۆیە سەدەمەک مللەتێ مە لسەر بنەمایێن گرۆپێن عەشیرەتپەرێزیێ دابەش ببن و ژ ژیانا شارستانی دویر بکەڤن. هۆسا دێ بێ ئومێدییەک دناڤ رەوشنبیر و ئەکادیمیا دا پەیدا بیت دنە بەشداریکرنا پروسەیا سیاسیدا.
لدوماهیێ، دهەمی هلبژارتنێن لسەر هەرێما کوردستانێ دا بلا مەرەم ژ هلبژارتنا نوینەراندا نە لسەر تنێ دورشمێن حزبایەتی بێنە پەیرەو کرن، بەلێ بلا مەبەست ژێ ئێک درویشم بیت . ئەوژی درویشمێ کوردایەتیێ بیت و پێکڤە و ب سۆلیدارێتیا رێزێن مللەتی و ئێکگرتنا هەمی پارت و هێزین سیاسی، چ لسەر دەسهەڵاتێ یان ئۆپۆزسیۆنێ، کوردستان بێتە ئاڤەدانکرن کرن و هەمی خۆدان ئێک هەڵویست بن د دانانا بریارێن سیاسیدا.
