ئیسماعیل عەلی
یا ئاشکرایە ئەڤرو رۆژهەلاتا ناڤین ژهەمی لایێن خۆڤە یا دبارودوخەکێ لەشکری و سیاسی یێ سەخت دا دەرباز دبیت. نە تنێ نۆکەیە بەلکی ئەڤە چاخەکە هەر ژ دەسپێکا گرفتێن د نێڤبەرا ئیسراییل و فلیستینێ و شەرێن کەنداڤی. زێدەڤاری هاتنا کۆمارا ئیسلامی یا ئیرانی بۆ دەسهەڵاتێ پتری ٤٠ ساڵان و شەرێن وێ یێن ب وەكالەت ب رێیا حیزبوللا ئەواكو ل ١٩٨٣ هاتیە دامەزراندن، ب بەهانەیا بەرهنگاریا گەفێن ئیسراییلێ بۆ سەر لبنانێ. هەروەسا پشتەڤانیا بزاڤا حەماس ل غەززە دژی دەسهەڵاتا ئیسراییلێ، ژبلی گرۆپا حۆسیا ل یەمەنێ دژی مۆسلمانێن سوننە تایبەت ل سعودیێ. وەک دڤان رۆژا دا وەک مە دیتی، ئیسراییل بهاریکاریا ئەمریکا شیا ژیانا حەسەن نەسرۆللا ی (٦٤ ساڵ) بدوماهیک بینیت و خالەکێ لدوماهیا رێسکێن شورەشا وی یا ژیێ ٣٢ ساڵ دانیت، ژ رۆژا بۆیە ئەمیندا رێ گشتی یێ حیزبوللا ل ١٩٩٢ێ ل باشورێ لبنانێ . گرنگیا کوشتنا وی بۆ دەسهەڵاتا ئیسراییلێ ئەو بوو کە حیزبوللا ب سەرۆکاتیا وی گەفەکا مەزن یا ئاراستەکری بوو ل دژی سییادەيا وان. تایبەت نەسرۆللا شیيا بۆ سەرکەفتنەکێ ل دژی وان ل ٢٠٠٦ێ بدەستڤە بینیت. ژ لایەک دی، ئەڤ حیزبە ژلایێ نێڤدەولەتی ڤە رێکخراوەک تیرۆریستی یە، هەر چەندە ژلایێ لوبنانێ ڤە، ژ بەر خۆسەپاندنا ڤێ حیزبێ و گەفێن ئیسراییلێ، گرۆپەکێ بەرگریکرنێ یێ یاسایی(شرعي) یە و کارتێکرن لسەر پەرلەمانێ لبنانێ ژی ب هەبوونا چەند نوونەرێن وان هەیە. ژ بلی کە نەمانا سەرۆکێ حیزبوللا دەسکەفتەک بیت بۆ ئیسراییلێ، ئەرینێن خۆ بۆ تەڤ دەڤەرا رۆژهەلاتا ناڤین ژی هەیە ژبەر ئەو تێکدانا میلیشیاتێن وان پێڕادبووین، تایبەت وەڵاتێ لوبنانێ ب خۆ ژبەرکۆ ئایدیۆلۆژیا وى یا توندرەو کارتێکرن لسەر کۆمەڵگەهێ لوبنانی کربوو ژلایێ ئۆلی و رەگەزی ڤە و ببوو فاکتەرەک ئەڤرۆ لبنانێ شارستانییەت و گەشتگوزاریا خۆ ژ دەستدای ژبەر نە ئاراميیا سیاسی. بەلێ ئەڤرۆ ژبەر هێزا ئیسراییلێ یا ناڤخۆیی و ئێک ئیرادەیا وان، ل گەل پشتەڤانیا وەڵاتێن زلهێز ئەو ب هێزا خۆیا لۆژیکی بکارینانا مێشکێ خۆ و تەکبۆلۆژیایێ د وارێ میلیتاری دا ب ئاسانی دشێنە لۆژیکێ تنێ هێزێ یا ل دەڤ عەرەبا یان تنێ بکارئینانا تیرۆرێ و ترساندنا خەلکی و گۆتار و ریکۆرسێن شەری یێن بێ بنەما ژلایێ وان. ئەڤە ژی مەترسییەک دییە، کە ئیسراییل بشێت بیتە د کویراتیا سەروەریا لوبنانێ و دیڤرا رێیا خۆ بۆ هندەک بەشێن ئیراقێ و سووریا خۆشکەت ژ بۆ تارگێتکرنا میلیشیاتێن شیعی یێن پشتەڤانیا ئیرانێ دکەن، حۆسی یان ئەنساروللا ل یەمەنێ. لەوا ژی، ب بەردەواميیا نەچارەسەرکرنەکا دیپلوماسی د نێڤبەرا ئیسراییلێ و فلەستینێ (غەززە) یان د نێڤبەرا دو کڤانان دا؛ نە راوەستیانا جەنگێ مەزنێ جوهی و عەرەبان دا ژ لایەکی، لایەک دی ژی، بەردەوامیيا رژێما ئیسلامیا ئیرانێ و دەستدرێژیێن وێ بۆ سەر دەڤەرێ، ئەوا نۆکە دبینین مۆخابن دێ بیتە دەسپێکا دوماهیا شەڕ و تێکدان و کۆنفلیکتا ل دەڤەرا رۆژهەلاتا ناڤین. تایبەت ئەگەر ئیرانێ دخۆرا دیت بەرسڤا ئیسراییلێ بدەت. هەر چەندە هەڵویستێ ئیرانێ یێ خۆیا نینە ژبەرکۆ ئیران ئەو شیيان نینن خۆ ل بەرسینگێ ئیسراییلا خۆدان پشت و خۆدان هەڵوەست بگریت. لەوا باوەرناکەین ئیران خۆ بەرەنگاری تۆڵڤەکرنەکا لەشکرى یا راستەوخۆ بکەت دژی هێزێن لەشکری یێن ئیسراییلی ئەوێن هەبوونا خۆ یا میلیتاری و تەکنۆلۆژی بۆ جیهانێ ئاشکرا کرین، هەر ژ بۆیەرێن پارساڵ ل حەفتی ئۆکتۆبەرێ و تا گەهشتیە کوشتنا ئيسماعیل هەنیە و دیڤرا حەسەن نەسروللای. بێگومان، ئەڤ تەنگژینێن سیاسی و لەشکری خزمەتا چ گەل و وەڵاتێن ڤێ دەڤەرێ ب ناکەن. لەوا سەرۆکاتیا هەرێما کوردستانێ ژی د بەیاننامەکێ دا ئاشکرا کر کۆ ئەڤ خۆین رێتنا ئەڤرو دێتە دیتن دێ کارتێکرنێ ل هەمیان کەت. لڤێرە دڤێت هەرێما کوردستانێ یا بێلا بیت و بهویری دڤان بۆیەرادا بچن بێی پشتەڤانیا چ لایەنەکی بگریت یان دژبەر بیت بۆ لایەکی، چنکی مخابن دوژمنێن کوردان ل دەردورێن وان زۆرن و ئیران ب شیعەیێن خۆ چ ل ل وێرێ یان ئیراقێ ڤە، ل گەل هندەک ژ عەرەبێن توندرەو هەردەم تۆمەتباریا گەلێ کورد دکەن کۆ بێی چ بەلگە و بنەما بۆ ئیسراییلێ پشتەڤانن.
هەلگرێ ماستەرێ ب پەیوەندیێن نێڤدەولی ل ئینگلتەرا.
