ئیمان محمد زاویتهی
تهكنهلۆژیا ل سهردهمێ نوكهدا یا بوویه پشكهكێ گرنگ د ژیانا مه یا ڕۆژانه دا و پشكهكه ژ جهستهیێ مه. ئهڤ تهكنولۆژیایه هندهك تشتان نیشا مه ددهت كو ددویرن ژ ژیانا راستیێ و هندهك تشتان نیشا مه ددهت كو نێزیكن ژ ژیانا مه یا ب راستی، ژبهر ڤێ ئێكێ تهكنولۆژیا ل ڤێره باشی و خرابیێن خۆ ههنه. تهكنهلۆژیایێ ئاسانكاریا تهمام و راستهقینه یا كری د زۆربهیا بوارێن ژیانا مه دا، ژبهر پێشكهفتنا تهكنهلۆژیایێ د وارێن ژیانێ دا ژی،بهردهوام بهره ب پێشڤهچوونێ دایه، مرۆڤ د وارێ زانست و زانیارییان دا دشێت ب ئاسانی كار بكهت و ههمی تشتان ب دهستخۆڤه ئینیت، زانین دهربارهی تشتین دهوروبهران یا زیدهتربووی ب رێكا تهكنهلۆژیایێ، ل دهمی بهحس لێ دكهین ئهم دشێین بهحس ل لایهنێ باش و خراب بكهین، ئهفلاتۆن دبێژیت (كهسی نهزان دهستی خوه بۆ ههر تشتهكی ببهت دی خراب كهت) بێگومان ئهڤه ژی بیروبۆچوونهكا راسته دهربارهی ههر تاكهكێ ژ مه ل دهمی ب شێوهكی خهلهت پهنایی دبهین ژبۆ بكارئینانا تهكنهلۆژیایێ، بۆ نموونه بكارئینانا تۆڕێن جڤاكی د ئهڤی سهردهمی ئهم تێدا دژین یێن بووینه پارچهكێ گرنگ د ژیانا مه ههمیان دا، پتریا دهمێ مه د ناڤ ڤان تۆڕان دا دچیت بێی كو مفا ژێ وهرگرین، بكارئینانا ڤان تۆڕێن جڤاكی ب تایبهتی ل كوردستانی ب شێوهكی گشتی بۆ ئاخڤتنێن نهجوان، كێمكرنا ئێكودو بكاردهێت، مخابن ژبۆ هندی بكارناهێت كو مفایهكی گشتی ب ئێك و دو بگههینین، كاریگهریا تهكنهلۆژیایێ لسهر زارۆیان، ئێكه ژ وان بابهتێن گرنگ و سهرهكی كو پێدڤی یه ئاماژه پێ بدهین و بهحس لێ بكهین، ل ڤێرێ ژی دیسا دوباره ئهرك دكهڤیته سهر خێزانی و شێوازی پهروهردهكرنا خێزانی ل گهل زارۆی، زارۆك ل دهمی ژ دایك دبیت، هیچ زانیارییهك دهربارهی جیهانا دهوروبهر نینه، بهلكو خێزان و جڤاك ل سالێن ئێكی ژ تهمهنی زارۆكی ههول ددهن ژبۆ وهرگرتنا زانیارییان، ئهگهر تهماشه بكهین دی بینین ب لێبۆرین ڤه ژبلی كهسێن مهزن و پێگههشتی زارۆك زێدهتر یێن ئالۆده بووین ب بكارئینانا ئینتهرنێتی و تۆڕین جڤاكی، بكارئینانا ڤان تۆڕان ل داهاتووی دا دێ كاریگهریهكا گهلهك نێگهتیڤ لسهر زارۆكی و مێشكی زارۆكی دێ ههبیت و دی بیته ئهگهرێ زوی وهرنهگرتنا زمانی ل دهڤ زارۆكی، دایك و باب بێی كو ئاگهه ژ هندێ بكهن كو هزرا داهاتیێ زارۆیان بكهن، بێگومان ئهركێ خیزانێ یه كو زارۆكی فێری مۆبایلی و بكارئینانا تۆڕێن جڤاكی نهكهن، د تهمهنێ وان یێ بچویك دا، چونكی دێ لسهر وێ رێكێ ئهو بهردهوام بن بێی كو بزانن ئهڤه خهلهته و خرابییه دكهن، چونكو لسهر وێ رێكێ یێن هاتینه پهروهردهكرن، ژبهر ڤێ ئێكێ دێ بهردهوام بن لسهر وی بیاڤی. ژبهر هندێ ب رێكا تهماشهكرنا TV زارۆكان ژیر بكهن، بهلی پێدانا دهمهكی دیاركری و ب وی مهرجی دهمێ تهماشهكرنی هند گهلهك نهبیت زیانی بگههینته زارۆكی. بێگومان ئهڤا مه بهحس لێ كری ئاماژهیهكه بۆ وان زارۆكان ئهوێن ژ نوێ دایك دبن و دایكا وان ههول ددهت ههر زویكا زارۆكێن خۆ فێری چاوانیا ئاخڤتنێ بكهت و زمان وهرگرتنێ یێن جیاواز بێگومان رێكهكا گونجایه، بهلی پا بلا دهم یی سنوورداركری بیت و سهبارهت وان زارۆكین تهمهنێ وان گههشتییه سهر سێ سالیێ دا، كارهساتا مهزن د ئهڤی سهردهمی مهدا پیكهاتیه ژ بكائینانا ئێنتهرنێتی و تۆڕین جڤاكی ژ لایێ زارۆك و گهنجان ڤه، دێ بینی خێزانهكێ مۆبایلهك یان ئایپادهك یێ كریه دهستی زارۆكێ خۆ دا، بێ كو ئاگهه ژێ ههبیت كا ئهڤ زارۆكه مژویلی چییه؟ تهماشهی چ دكهت بێی كو هزرا خۆ بكهن كا كارهكێ باش یێ كری یان خراب! ئهڤ زارۆكه ژی ب دلێ خۆ تهماشهی وان تشتان دكهت یێن كاریگهریهكا زۆر خراب لسهر داهاتووی وی ههبیت، ل دوماهیێ ههمی ئهو تشتێن دیتیین دی ل رهفتارێن زارۆكی دا پهیدا دبن یان دی بینین زارۆك خهوا وی تێكچووی زویكا نانڤیت دایك و باب ژ وان خرابترن! ژبهر هندی پێدڤی یه ههول بدهین ڤان ئاریشهیان چارهسهر بكهین یان ههر چونه بیت كێم بكهین، زارۆك پێدڤی گرنگیدانێ یه دا بشێت ل تهمهنی خۆه دا گهشهیا دروست بكهت و پهروهرده بكهین، زارۆكی پێدڤی ب تۆرین جڤاكی نینه، داكو ژێر و زیرهك بیت بهلكو پێدڤی ب پهروهردهیا دروست یا خێزانی یێ ههی، ل دهمی بكارئینانا تۆڕین جڤاكی نه دهمی گونجایه بۆ زارۆكان ژبلی خرابی چ تشتێن دی دهست ناكهڤیت، بلا ئهم ئاگههداری زارۆكێن خۆ بین د دهمهكی دا ئهڤ زارۆكه دێ بیته داهاتیێ ڤێ جڤاكێ بلا ئهم هشیاری وان بن داكو ل دهمێ مهزن بیت ب زانست و زانیاری و ب رهوشت و رهوشهنبیری بشێت داهێنانان بكهت و مفاوهرگرتن ژ تهكنهلۆژیایێ، ژبهركو ههمی ئهڤ تشتێن مه بهحس لێ كرین زیانهكا زۆر ل تهمهنی زارۆكی دگههینیت و زیان ل مێشك ودل و دهروونێ زارۆكی دگههینیت، ئهڤا هاتیه بهحس كرن تایبهت بوو ژبۆ بكارئینانا تهكنولوژیایێ ژبۆ زارۆكی، چونكی ئهڤ زارۆكه دێ بیته پاشهرۆژا گهل و مللهتێ ڤی وهلاتی، ژبهر هندێ دڤێت ب رێكێن جوان و ب سهرهدهریهكا بیر تیژ و رێكێن بهكگراوهندیێ ڤی زارۆی پهروهرده بكهین و بگههینه ئاستهكی كو ژ ههژی جڤاكێ خۆ و وهلاتێ خۆ بیت.