مەهدی گلی
دەسەڵاتی دادوەری یەکێکە لە پیشە پیرۆز و بەرزەکان.پێویستی بە عەقڵێکی ڕوون و ویژدانێکی زیندوو و پلەیەکی بەرزی دادپەروەری و هەستکردن بە بەرپرسیارێتی و ڕێزگرتن لە مافی هەموو چین و توێژێک لە وڵات هەیە. هەندێک لە دادوەرە پیشەییەکان لە سەردەمانی رابوردوو خۆیان خستبووەتە بەر مەترسی و چوونە زیندانی کران، یان دەستیان لە پۆستە دادوەرییەتی کێشاوەتەوە کە فشاریان لەسەر بووە بۆ گۆڕینی بڕیارەکانیان. ئێستا عێراقی بەناو فیدرالی دەگەڕێتەوە و خەریکە گوتارێکی یۆتۆپیاتر و سوریالیستیتر لە گوتاری ڕژێمی پێشوو دەگرنەبەر کە عێراقی خستە ناو سێ شەڕی وێرانکەرەوە. یەکێکیان لەگەڵ ئێران کە هەشت ساڵی خایاند و دووەمیان لەگەڵ کوەیت کە بە شێوەیەکی ترسناک کۆتایی هات شکست و گەمارۆیەکی وێرانکەر کە ١٣ ساڵی خایاند. سێیەمیان کاتی ئازادکردنی لە عێراق و ڕووخاندنی ڕژێم کە کۆتایی هات لە ٢٠٠٣. ئەم شەڕانە گیانی زیاتر لە ملیۆنێک تاکی عێراقی لەدەستدا، لەکاتێکدا تا ئێستا لانیکەم پێنج ملیۆن ئاوارە بوون و بە تێپەڕبوونی کات ژمارەکەش لە زیادبووندایە. وا دیارە سیاسەتمەدارانی عێراق لە ئەزموونەکانی ڕابردوو فێر نەبوون بەڵکو گوتاری ناعەقڵانی بووەتە کولتوورێکی زاڵ کە کەس بە دەگمەن لێی لانادات، بۆیە سیاسەتمەدارە نوێیەکان کە خزمەتی لێویان بۆ ئایین دەکەن خەریکی گوتاری کۆن بوون. تەنانەت پەرەیان سەندووە ئەوە و لە پێشوو توندتری کرد بەڵام گەلی عێراق دەیانناسێت. باشە ئایا ئەوانە دەزانن کە ئەوان دوورن لە تەقوا و پرەنسیپەکان و لە هەوڵی خزمەتکردنی خەڵک نادەن و ئەمەش ئەوەیە کە ئەزموونی ئەوان لە دەسەڵاتدا بیست ساڵە نیشانی داوە تەنها ئەوان دەیانەوێت سوودی کەسی و خێزانییە و و تەنها بەدەستهێنانی پارەیە. هەندێک لە سیاسەتمەداران کە سەر بە ئێرانن یان سەرکردەی گروپە چەکدارەکان لەم ڕۆژانەدا دەردەکەون کەچۆن تەحەدای ئەمریکا دەکەن و بەڵێنی شکستی پێدەدەن! ئەم کەسانە کە کولتووری سیاسی و زانیارییان لەسەر کاروباری جیهانی هاوچەرخ نییە و جگە لە سوکایەتی و قسەی هیچ و پوچ هیچی تر نازانن، پێیان وایە کە ئەوان خاوەنی مافی ئەوەی عێراق و گەلەکەی لەگەڵ خۆیان ببەن بۆ شەڕێکی بێمانا و نایەکسانی کە بە ناچاری دەبێتە هۆی هەڵوەشانەوە و لاوازی و وێرانکاری زیاتر و پێ دەچێ دەیانبەنەوە بۆ ڕۆژانی شکست خواردن و گەمارۆدان کە تێیدا عێراقییەکان بەر هەژاری و برسێتی کەوتبوون. ئەوان ئازاریان چەشت لە هەر جۆرەکانی زەلیلبوون و دابەزینی مەعریفی و بگرە کۆمەڵایەتی ڕەوشتیشان لەدەستدا . کۆنتڕۆڵنەکردن و ڕاگرتنی لە سنووری خۆیدا؛ ئەوەی ماییەی پێکەنینە ئەوەیە کە ئەم کوتلانە مانۆڕی سەربازی هاوبەشیان لەگەڵ سوپای پاسدارانی ئێران لە ئاوەکانی عێراق ئەنجامدا بە بەکارهێنانی بەلەم و هاوشێوەی بەلەمی ماسیگرەکانی ناو ئەهوارەکان، بە ئامانجی نمایشکردنی هێزی خۆیان بۆ ترساندنی دوژمنەکانیان! بە ڕوونی تەحەدایەک بۆ سوپای عێراق کە لە هەمان ڕۆژدا یادی 103 ساڵەی دامەزراندنی کردووە. لەکاتی داگیرکردنی کوەیت رژێمی سەدام سەربازەکانی نیشاندەدا لە ناو ناویان لێ نابوون(ضبادع البشرية) هههها بە هەرحاڵ سەبارەت بە حکومەت وەک ئەوە مامەڵە دەکات کە بابەتەکە پەیوەندی بەوەوە نەبێت!، و ڕەنگە هیوای ئەوە بخوازێت کە دۆخەکە خۆی ڕاست بکاتەوە؟!. ئامانجی ئەم گرووپانە ڕوونە، ئەویش دوورخستنەوەی عێراقە لە جیهانی عەرەبی و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، تێکدانی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانی و لکاندنی بە وڵاتانی دەرکراو و گەمارۆدراو، کە بەردەوام هەژارتر و بەرەو دابەزین دەچن و سەرکەوتوو نەبوون گەیشتن بە هەر یەکێک لە ئامانجەکانیان، پاشان کردنە بوکەڵەیەک لە دەستی وڵاتێکی تردا کە هەرگیز دۆستی عێراق نەبووە، بەڵکو لە هەموو سەردەمەکاندا و لە ژێر هەموو ئەو ڕژێمانەی کە حوکمڕانییان دەکرد هەوڵی لاوازکردنی و زاڵبوونی دەدا ئە عێراق وڵاتێکی فرە نەتەوەیی و فرە ئایینی و تائیفییە بە درێژایی مێژوو قوتابخانەی ئایینی و فیکری و ئەدەبی و زمانەوانی و ڕۆشنبیری لە باوەش گرتووە و ئاراستەی سیاسی و فیکری و کولتووری هەمەچەشنی هەیە. لە کاتێکدا گرووپە چەکدارەکان تەنیا نوێنەرایەتی دەکەن کەمینەیەک، بەڵام ئەوەی ژاوەژاویان لێدەکات ئەوەیە کە خاوەنی چەکن و چێژ لە پشتیوانی وڵاتێکی دیکە وەردەگرن. دەزانن کە ئەوان بودجەی خۆیان لە عێراق وەردەگرن و کار بۆ لاوازکردنی دەکەن و هەوڵدەدەن ئەوانی دیکە ناچار بکەن شوێن ئاراستەکانیان بکەون کە لەسەر بنەمای هەست وسۆزیان . بەڵام ئەو چەکەی هەڵیانگرتووە لە ئێستادا خەڵکی تری پێ تیرۆر دەکەن، دژە چەکێک بۆ لای خۆیان ڕادەکێشن ئەمەش عێراق رادەکێشێتە ناو جەنگێکی نێو خۆیی هەرچەندە و ئەمەش لە ئێستادا تا ڕادەیەک لە نێوان خۆیاندا ئەوجا چ راستەو خۆ و چ ناراستەو خۆ هەر روودەدات، وەک ئەوەی چەند ڕۆژێک لەمەوبەر لە بەسرە ڕوویدا و تیرۆرکردنی سەرکردە و چالاکوانانی یەکتریان تیرۆر کرد ، بەڵام من پێموایە شەڕی ئەگەری مەترسیدارتر دەبێت ئەگەر ئەم گروپانە بتوانن ئەجێندای خۆیان جێبەجێ بکەن. حکومەتی سودانی (پاشکەوتوو) پێویستە پێگەی بێکارانەی ئێستای بەجێبهێڵێت و وا خۆی نیشان بدات کە هەموو شتێک ئاساییە و سەرنجی لەسەر پرسە گرنگەکانی وەک ئاوەدانکردنەوە و پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییە لە راستیدا بە بێ سەروی خۆی وەک پێویست نە توانیویەتی و نە دەتوانێت .دەبینین شتەکان لە عێراق ئاسایی نین و ئەگەر لە ژێر کۆنتڕۆڵ دەرچوون و وا دەربکەوێت کە خەریکە ئەو کارە بکەن، گەڕانەوەیان بۆ دۆخی ئاسایی ئاسان نابێت، یان تەنانەت مومکین بەتایبەتی ئەگەر وڵاتانی ڕۆژئاوا هەڵوێستی خۆی لە دژی میلشیاکانی سەر بە ئێران لەگەڵ عێراقدا بگرنەبەر. ئەوەی من تێبینی دەکەم ئەمریکان هاوپەیمانانی ناهێڵن عێراق وەک ئێستا بمێنێتەوە و نەمانی دەسەڵاتدارێتی سەدام دووبارە دەکەنەوە و زۆرێک لە کەسایەتی لەناو دەبەن و وە پێموایە دەبێتە سێ پارچە…
