نۆرهان عەلی
ئالاڤێن ڤه‌گوهاستنێ دهێنه هژمارتن ژ گـرنـگـتـریـن پـێـكـهـاتـێـن ڤـه‌گـوهاسـتنێ و پێشكه‌فتنه‌كا مه‌زن تێدا دیاربوویه د قه‌بارێ وان و له‌زاتیا وان د ده‌مێ نوكه دا. گه‌له‌ك جۆرێن ئالاڤێن ڤه‌گوهاستنێ هه‌نه و هه‌می ب ئێك رۆل رادبن، ئه‌و ژی ڤه‌گوهاستنا كه‌ل و په‌لان و مرۆڤان و خزمه‌تێن جۆراوجۆره. ڤه‌گوهاستن ب رێكێن هشكاتیێ ل كوردستان و ئیراقێ ب گشتی ب پلا ئێكێ دهێت، كو ئێك ژ كه‌ڤنترین رێكا كو مرۆڤایه‌تیێ ل ده‌ستپێكا ژیانا لسه‌ر رویێ ئه‌ردی خوه زانییه. مرۆڤ ب خوه دهێت هژمارتن كه‌ڤنترین ئالاڤێ ڤه‌گوهاستنا هشكاتیێ ده‌مێ پشتگیری لسه‌ر شیانا ئه‌ندامێن خوه د لڤینا پێن خوه ژ جهه‌كی بۆ جهه‌كێ دی و بارێ خوه دانا سه‌ر ملێن خوه یان لسه‌ر پشتا خوه و پاشی مرۆڤ د قۆناغا دوێ دا زانی كو رێكا دی ب كێشانا بارێ خوه لسه‌ر ئه‌ردی ب ساناهیتره بۆ ڤه‌گوهاستنێ و د شیان بارێن زێده‌تر ب رێیا كێشانێ هه‌لبگرن. پشتی رێكا ئاخێ رێكا ڤه‌گوهاستنا هشـكـاتـیـێ ب هـاریـكـاریـا ته‌كنه‌لۆژیایێ ب ساناهیتر لێهات و ته‌كنه‌لۆژیا بوو ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا پێشكه‌فتنه‌كا مه‌زن د ئالاڤێن ڤه‌گوهاستنێ دا.
“ئالاڤێن ڤه‌گوهاستنێ دهێنه هژمارتن ژ گـرنـگـتـریـن پـێـكـهـاتـێـن ڤـه‌گـوهاسـتنێ و پێشكه‌فتنه‌كا مه‌زن تێدا دیاربوویه د قه‌بارێ وان و له‌زاتیا وان د ده‌مێ نوكه دا”
بكارئینانا ترومبێلان ب پلا ئێكێ دهێت بۆ ڤه‌گوهاستنا هشكاتیێ ژ ئه‌گه‌رێ نه‌رماتی و له‌زاتی و ساناهیا ڤه‌گوهاستنێ، لێ بكارئینانا زێده یا ڤی ئالاڤی كارتێكرنا خوه یا نه‌رێنی هه‌یه لسه‌ر هه‌وای و ژینگه‌هێ ب گشتی. هه‌ر ژ سالا 1950 وه‌ره هژمارا ترۆمبێلان ب شێوه‌یه‌كێ به‌رچاڤ به‌ره‌ڤ زێده‌بوونێ یه. ب تایبه‌ت ل وه‌لاتێن پێشكه‌فتی كو ژمارا ترومبێلان ل سالا 2014 گه‌هشتبوو نێزیكی 603 ملیون ترومبێلان و به‌رهه‌مێ سالانه یێ ترۆمبێلان گه‌هشتبوو 40 ملیۆن ترۆمبێلان و بكارئینانا جۆلێنه‌ران ئه‌وێن ب په‌نزینێ كاردكه‌ن دهێنه هژمارتن ژ گرنگترین پیسكه‌رێن هه‌وای ل باژێر و رێكێن سه‌ره‌كی. رساس ژی دهێت هژمارتن ژ مه‌ترسیدارترین پیسكه‌را كو ژ گزۆزێ ترۆمبێلان ده‌ردكه‌ڤیت. ئه‌ڤ رێژه‌یا مه‌زن یا ترۆمبێلان مه‌ترسیه‌كا مه‌زن دروست دكه‌ت، له‌ورا دڤێت جۆراوجۆری د ئالاڤێن ڤه‌گوهاستنێ دا بهێته‌كرن ژبۆ كێمكرنا ڤێ مه‌ترسیێ و په‌یداكرنا هه‌ڤسه‌نگیێ د كارئینانا وان دا، له‌ورا دڤێت پشتگیری بهێته‌كرن بۆ ڤه‌گوهاستنێ ب هێلێن شه‌مه‌نده‌فرێ ژبۆ كێمكرنا بكارئینانا ترۆمبێلان و ڤه‌گوهاستن بهێلێن بۆریا ژ بۆ ڤه‌گوهاستنا پترۆل و گازا سروشتی ژبۆ كێمكرنا بكارئینانا تانكه‌ران و كاریگه‌ریا وان و ڤه‌گوهاستنا هه‌وای به‌رفره‌ه بیت. ب گشتی هه‌ڤسه‌نگی په‌یدا بیت د كارئینانا ئالاڤێن ڤه‌گوهاستنێ دا.
